ထား​ဝယ္အထူး​စီး​ပြား​ေရး​ဇုန္ႏွင့္​ ျမန္မာ့​ဖြံ့​ၿဖိုး​ တိုး​တက္မႈ – အပိုင္း​ (၆)

အညစ္ညမ္း​ဆံုး​ လ်ွပ္စစ္ဓာတ္အား​ထုတ္လုပ္မႈရဲ့​ ထား​ဝယ္သဘာဝဝန္း​က်င္အ​ေပၚ က်​ေရာက္နိုင္မည့္​ အနၲရာယ္မ်ား

ဖြံ့​ၿဖိုး​ ဆဲနိုင္ငံတနိုင္ငံရဲ့​ အထူး​စီး​ပြား​ေရး​ဇုန္​ေတြမွာ နိုင္ငံတကာစက္မႈလုပ္ငန္း​ႀကီး​ေတြ လာ​ေရာက္ရင္း​ႏွီး​ျမႈပ္ႏွံခ်င္ၾကတဲ့​ အ​ေၾကာင္း​ရင္း​က အလုပ္သမား​ေဈး​ေပါ​ေပါနဲ့​ရရွိရံု၊​ အခြန္အထူး​ကင္း​လြတ္ခြင့္​ရရွိရံုမ်ွမဟုတ္ဘဲ ထိုနိုင္ငံအစိုး​ရက စက္မႈ လုပ္ငန္း​ရွင္မ်ား​အလိုက် သဘာဝဝန္း​က်င္ဆိုင္ရာ တင္း​က်ပ္တဲ့​စည္း​မ်ဉ္း​ဥပ​ေဒ​ေတြ မထား​ရွိတဲ့​ အခ်က္ဟာလည္း​ အဓိကပါဝင္​ေနပါတယ္။

ျမန္မာနိုင္ငံကလည္း ​ အထူး​စီး​ပြား​ေရး​ဇုန္​ေတြ စတင္အ​ေကာင္အထည္​ေဖာ္တဲ့​ေနရာမွာ နိုင္ငံျခား​ရင္း​ႏွီး​ျမႈပ္ႏွံမႈ​ေတြကို ဆြဲ​ေဆာင္နိုင္​ေရး​အတြက္ သဘာဝပတ္ဝန္း​က်င္ ထိန္း​သိမ္း​ေရး​ဆိုင္ရာ စည္း​မ်ဉ္း​ဥပ​ေဒ​ေတြ ျပ႒ာန္း​မထား​ခဲ့​ပါဘူး​။ ဆယ္စုႏွစ္နဲ့​ခ်ီၿပီး​ က်ဆင္း​ေနတဲ့​ စီး​ပြား​ေရး​ကို ျပန္လည္ဦး​ေမာ့​လာဖို့​အတြက္ ​ေဆာင္ရြက္ရာမွာ ျမန္မာနိုင္ငံဟာ အခုဆိုရင္ အဓိက စီမံကိန္း​ႀကီး​ ၃ ခုကို အ​ေကာင္အထည္​ေဖာ္​ေနပါတယ္။

အဲ့​ဒါ​ေတြက​ ေတာ့​ တနသၤာရီတိုင္း​ေဒသႀကီး​မွာ ထိုင္း​နိုင္ငံကရင္း​ႏွီး​ျမႈပ္ႏွံမယ့္​ ထား​ဝယ္​ေရနက္ဆိပ္ကမ္း​နဲ့​ အထူး​စီး​ပြား​ေရး​ဇုန္၊​ ရန္ကုန္တိုင္း​ေဒသႀကီး​မွာ ​ေတာင္ကိုရီး​ယား​နိုင္ငံက ရင္း​ႏွီး​ျမႈပ္ႏွံမႈမယ့္​ သီလဝါ နိုင္ငံတကာ​ေရနက္ဆိပ္ကမ္း​နဲ့​ အထူး​စီး​ပြား​ေရး​ဇုန္၊​ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ တရုတ္နိုင္ငံက ရင္း​ႏွီး​ျမႈပ္ႏွံမႈမယ့္​ ​ေက်ာက္ျဖဴ ​ေရနက္ဆိပ္ကမ္း​နဲ့​ အထူး​စီး​ပြား​ေရး​ဇုန္တို့​ ျဖစ္ပါတယ္။

လက္ရွိက်င္း​ပ ​ေနတဲ့​ ​ေနျပည္​ေတာ္က ျပည္​ေထာင္စုလႊတ္​ေတာ္မွာ သဘာဝပတ္ဝန္း​က်င္ကို ထိန္း​သိမ္း​ကာကြယ္​ေစာင့္​ေရွာက္​ေရး​အတြက္ ဥပ​ေဒတရပ္ျပ႒ာန္း​ေရး​ ​ေဆြး​ေနြး​မႈ​ေတြ ရွိခဲ့​ေပမယ့္​ သက္ဆိုင္ရာဝန္ႀကီး​ဌာနက ၂၀၀၀ ခုႏွစ္ အ​ေစာပိုင္း​ကတည္း​က ​ေရး​ဆြဲထား​ၿပီး​ျဖစ္တဲ့​ ဥပ​ေဒဟာ အ​ေၾကာင္း​အမ်ိဳး​မ်ိဳး​ေၾကာင့္​ ျပ႒ာန္း​နိုင္ခဲ့​ျခင္း​မရွိဘဲ အခုအခါ ​ေခတ္နဲ့​ေလ်ာ္ညီ​ေအာင္ ျပန္လည္ျပင္ဆင္​ေန​ေၾကာင္း​ လႊတ္​ေတာ္ကို အသိ​ေပး​ခဲ့​ပါတယ္။

အဲ့​ဒါ​ ေၾကာင့္​ သဘာဝဝန္း​က်င္ထိန္း​သိမ္း​ေစာင့္​ေရွာက္​ေရး​ဥပ​ေဒဟာ ဘယ္အခါမွ ထြက္​ေပၚလာနိုင္မလဲဆိုတာ မသိနိုင္သလို ထြက္​ေပၚလာမယ့္​ ဥပ​ေဒဟာလည္း​ အထူး​စီး​ပြား​ေရး​ဇုန္​ေတြမွာ လာ​ေရာက္တည္​ေဆာက္မယ့္​ စက္မႈလုပ္ငန္း​ႀကီး​ေတြ​ေၾကာင့္​ ျဖစ္​ေပၚလာနိုင္တဲ့​ ဓာတု​ေဗဒအဆိပ္သင့္​ ညစ္ညမ္း​မႈ​ေတြအတြက္ တိက်တဲ့​ စည္း​မ်ဉ္း​ဥပ​ေဒ​ေတြ ျပ႒ာန္း​မလား​ ဆိုတာလည္း​ ​ေစာင့္​ၾကည့္​ရမယ့္​ အခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။

ေလာ​ေလာဆယ္မွာ ​ေတာ့​ ထား​ဝယ္အထူး​စီး​ပြား​ေရး​ဇုန္မွာ တည္​ေဆာက္မယ့္​ စက္ရံု​ေတြထဲက ​ေက်ာက္မီး​ေသြး​လ်ွပ္စစ္ ဓာတ္အား​ေပး​စက္ရံုနဲ့​ ဆက္နြယ္လာမယ့္​ သဘာဝဝန္း​က်င္ညစ္ညမ္း​မႈက ရင္​ေလး​စရာအခ်က္တခုျဖစ္​ေနပါၿပီ။ ဒီစီမံကိန္း​ ကို အဓိကအ​ေကာင္အထည္​ေဖာ္​ေနတဲ့​ Italian-Thai Development PCL ဟာ နဂိုမူလက မီဂၢါဝပ္ ၄,၀၀၀ ထုတ္လုပ္နိုင္မယ့္​ ​ေက်ာက္မီး​ေသြး​လ်ွပ္စစ္ဓာတ္အား​ေပး​စက္ရံုတခုကို စီမံကိန္း​တည္ရွိရာ ​ေမာင္း​မကန္ကမ္း​ေျခမွာ တည္​ေဆာက္ဖို့​ စီစဉ္ခဲ့​ေပမယ့္​ ​ေနာက္ပိုင္း​မွာ ထုတ္လုပ္မႈအင္အား​ကို မီဂၢါဝပ္ ၁၀,၀၀၀ အထိ တိုး​ျမွင့္​ထုတ္လုပ္ဖို့​ ​ေျပာင္း​လဲလ်ာထား​ခဲ့​ပါတယ္။

ဒီလို​ေျပာင္း ​လဲခဲ့​တာလည္း​ ထိုင္း​နိုင္ငံက လိုအပ္တဲ့​ လ်ွပ္စစ္ဓာတ္အား​အတြက္ နဂိုစီစဉ္ထား​တဲ့​ မီဂၢါဝပ္ ၄,၀၀၀ ထဲက ၃,၆၀၀ ကို မဟာဓာတ္အား​လိုင္း​သြယ္တန္း​ၿပီး​ ထိုင္း​နိုင္ငံကို တင္ပို့​မွာျဖစ္တယ္။ ထိုင္း​နိုင္ငံရဲ့​ အဓိကလ်ွပ္စစ္ဓာတ္အား​ ထုတ္ လုပ္ျဖန့္​ျဖဴး​ေနတဲ့​ အစိုး​ရရဲ့​ Electricty Generation Authority of Thailand (EGAT) နဲ့​ အီတာလ်ွံထိုင္း​ကုမၸဏီတို့​အၾကား​ လုပ္ငန္း​ဆိုင္ရာညႇိႏွိဳင္း​မႈ​ေတြလုပ္​ေနသလို တဖက္မွာလည္း​ ႀကီး​မား​တဲ့​ စက္မႈဇုန္စီမံကိန္း​အတြက္ လိုအပ္တဲ့​ လ်ွပ္စစ္ဓာတ္အား​ ျဖန့္​ေဝနိုင္​ေရး​အတြက္ ​ေနာက္ထပ္ မီဂၢါဝပ္ ၆,၀၀၀ ကို တိုး​ခ်ဲ့​ခဲ့​တယ္လို့​ သံုး​သပ္လို့​ရပါတယ္။

တကယ္​ေတာ့​ မီဂၢါဝပ္ ၄,၀၀၀ ထုတ္လုပ္ရင္ပဲ အဲ့​ဒီစက္ရံုဟာ အ​ေရွ့​ေတာင္အာရွမွာ အႀကီး​ဆံုး​ ​ေက်ာက္မီး​ေသြး​ဓာတ္အား​ေပး​စက္ရံု ျဖစ္​ေနပါၿပီ။ ထိုင္း​နိုင္ငံမွာ လက္ရွိအႀကီး​ဆံုး​ ​ေက်ာက္မီး​ေသြး​ လ်ွပ္စစ္ဓာတ္အား​ေပး​စက္ရံုတရံုျဖစ္တဲ့​ နိုင္ငံရဲ့​ အ​ေနာက္​ေျမာက္ပိုင္း​က လမ္ပန္း​ (Lampang) ခရိုင္က မယ့္​ေမာ့​ (Mae Moh) ​ေက်ာက္မီး​ေသြး​လ်ွပ္စစ္ဓာတ္အား​ေပး​ စက္ရံု​ေတာင္မွ မီဂၢါဝပ္ ၂၆၀၀ ​ေက်ာ္သာ ထုတ္လုပ္နိုင္ပါတယ္။

ဒီ​ေနရာမွာ ထိုင္း​နိုင္ငံက မယ့္​ေမာ့​ေက်ာက္မီး​ေသြး​မိုင္း​နဲ့​ လ်ွပ္စစ္ဓာတ္အား​ေပး​စက္ရံု​ေၾကာင့္​ ျဖစ္ပြား​ခဲ့​တဲ့​ သဘာဝန္း​က်င္ ညစ္ညမ္း​မႈနဲ့​ ​ေဒသခံျပည္သူ​ေတြရဲ့​ ျပည္သူ့​က်န္း​မာ​ေရး​ဆိုင္ရာျပႆနာရပ္​ေတြကို ျမန္မာျပည္သူ​ေတြအ​ေနနဲ့​ေရာ ထား​ဝယ္​ေဒသမွာ ​ေနထိုင္က်တဲ့​ ​ေဒသခံ​ေတြအ​ေနနဲ့​ပါ ​ေလ့​လာသိရွိသင့္​ပါတယ္။

ထိုင္း​ နိုင္ငံအ​ေနာက္​ေျမာက္​ေဒသက မယ့္​ေမာ့​ေက်ာက္မီး​ေသြး​မိုင္း​ကို ထိုင္း​အစိုး​ရက ၁၉၅၄ ခုႏွစ္ကတည္း​က စတင္တူး​ေဖာ္ခဲ့​ၿပီး​ ​ေျမဧက ၉၁၀၀ ​ေက်ာ္ အက်ယ္အဝန္း​ရွိတဲ့​ ​ေျမျပင္​ေပၚမွာ တူး​ေဖာ္ထုတ္လုပ္တဲ့​ အ​ေရွ့​ေတာင္အာရွ​ေဒသမွာ အႀကီး​ဆံုး​ ​ေက်ာက္မီး​ေသြး​မိုင္း​တြင္း​တခု ျဖစ္ခဲ့​ပါတယ္။

ဒါ​ေပမယ့္​ အဲ့​ဒီ​ေက်ာက္မီး​ေသြး​မိုင္း​မွာ အာရွဖြံ့​ၿဖိုး​ေရး​ဘဏ္က​ေခ်း​ေငြ အကူအညီနဲ့​ လ်ွပ္စစ္ဓာတ္အား​ေပး​စက္ရံု တည္​ေဆာက္တာကို ၁၉၇၂ ခုႏွစ္မွ စတင္ခဲ့​ၿပီး​ ၁၉၇၈ ခုႏွစ္မွာ စက္ရံုကို ၇၅ မီဂၢါဝပ္ စက္တပ္ဆင္အား​နဲ့​ စတင္လည္ပတ္ခဲ့​ပါတယ္။ ​ေနာက္ပိုင္း​ႏွစ္​ေတြမွာ လ်ွပ္စစ္ဓာတ္အား​ထုတ္လုပ္မႈကို အဆင့္​ဆင့္​တိုး​ခ်ဲ့​ခဲ့​တာ အခုဆိုရင္ ႏွစ္​ေပါင္း​ ၃၀ အတြင္း​ စက္အလံုး​ေရ ၁၃ လံုး​ တပ္ဆင္ခဲ့​ၿပီး​ စုစု​ေပါင္း​ မီဂၢါဝပ္ ၂၆၀၀ ​ေက်ာ္အထိ တိုး​ခ်ဲ့​ထုတ္လုပ္ခဲ့​ပါတယ္။

ဆယ္စုႏွစ္ ၃ ခုအတြင္း​မွာ မယ့္​ေမာ့​ေက်ာက္မီး​ေသြး​စက္ရံု ပတ္ဝန္း​က်င္မွာ​ေနထိုင္ၾကတဲ့​ ထိုင္း​နိုင္ငံရဲ့​ ​ေက်း​လက္​ေန ျပည္သူ​ေတြ ​ေက်ာက္မီး​ေသြး​က ဖန္တီး​လိုက္တဲ့​ သဘာဝဝန္း​က်င္ညစ္ညမ္း​မႈနဲ့​ ျပည္သူ့​က်န္း​မာ​ေရး​ဆိုင္ရာျပႆနာ​ေတြ ရင္ဆိုင္ခံစား​ခဲ့​ၾကရပံုကို ဘန္​ေကာက္အ​ေျခစိုက္ Greenpeace Southeast Asia က သု​ေတသနျပုၿပီး​ “Mae Moh: Coal Kills” အစီရင္ခံစာကို ၂၀၀၆ ခုႏွစ္မွာ ထုတ္ျပန္ခဲ့​ပါတယ္။

အစီရင္ခံစာပါအခ်က္အလက္ ​ေတြအရ မယ့္​ေမာ့​ေက်ာက္မီး​ေသြး​ ဓာတ္အား​ေပး​စက္ရံု စတင္လည္ပတ္ၿပီး​ ၁၄ ႏွစ္အၾကာ ၁၉၉၂ ခုႏွစ္မွာ စက္အလံုး​ေရ ၁၁ လံုး​ေျမာက္ တိုး​ခ်ဲ့​တပ္ဆင္အၿပီး​ မီဂၢါဝပ္ ၂၀၂၅ အထိ တိုး​ခ်ဲ့​ထုတ္လုပ္လာခ်ိန္မွာ ျပႆနာ​ေတြဟာ မဖံုး​ဖိနိုင္​ေလာက္​ေအာင္အထင္အရွား​ ​ေပၚထြက္လာခဲ့​ပါတယ္။

စက္ရံုက​ေန ​ေန့​စဉ္ထုတ္လႊတ္​ေနတဲ့​ ဆာဖာဒိုင္​ေအာက္ဆိုဒ္ (SO2) ပါဝင္တဲ့​ ​ေက်ာက္မီး​ေသြး​ျပာ​ေတြ​ေၾကာင့္​ ပထမဆံုး​ စက္ရံုတဝိုက္မွာရွိတဲ့​ ​ေက်း​ရြာ​ေပါင္း​ ၄၀ ခန့္​က လူ​ေပါင္း​ ၁၀၀၀ ခန့္​ဟာ အသက္ရႉလမ္း​ေၾကာင္း​ ဆိုင္ရာ ​ေရာဂါလကၡဏာ ​ေတြ စတင္ခံစား​ၾကရပါ​ေတာ့​တယ္။ ဒီလိုျဖစ္ရတာဟာ ဆာဖာဒိုင္​ေအာက္ဆိုဒ္ဟာ ​ေလထုထဲမွာ ရွိသင့္​တာထက္ ၅ ဆခန့္​ ျမင့္​မား​ေနလို့​ဆိုတာ ​ေတြ႕​ရွိခဲ့​ၾကတယ္။

အစိုး​ရက ဒါ​ေတြကို မသိက်ိဳး​က်ြန္ျပုၿပီး​ ၁၉၉၆ ခုႏွစ္မွာ စက္တပ္ဆင္အား​ ၁၃ လံုး​အထိ တိုး​ျမွင့္​ခဲ့​ၿပီး​ မီဂၢါဝပ္ ၂၆၂၅ အထိ ထုတ္လုပ္ခဲ့​တယ္။ အဲ့​ဒီႏွစ္မွာပဲ ​ေလထုညစ္ညမ္း​မႈဟာ အဆိုး​ရြာဆံုး​အဆင့္​ကို ​ေရာက္ခဲ့​သလို ​ေဒသခံ ၆ ဦး​ ​ေသြး​အဆိပ္သင့္​ၿပီး​ ​ေသဆံုး​တဲ့​ျဖစ္ရပ္လည္း​ ​ေပၚထြက္လာပါတယ္။ စက္ရံုကို ဝင္​ေရာက္စစ္​ေဆး​လိုက္​ေတာ့​ ဆာဖာဒိုင္​ေအာက္ဆိုဒ္ကို ထိန္း​ခ်ုပ္တဲ့​စနစ္တခုလံုး​ အလုပ္မလုပ္ဘဲ SO2 ​ေတြကို ​ေလထုထဲတိုက္ရိုက္ထုတ္လႊတ္​ေနတာ ​ေတြ႕​ရွိခဲ့​ၾကပါတယ္။

ညံ့​ဖ်င္း​တဲ့ ​ စက္ရံုစီမံခန့္​ခြဲမႈရဲ့​ရလဒ္က ပတ္ဝန္း​က်င္​ေက်း​ရြာ​ေတြက ျပည္သူ​ေတြရဲ့​ အသက္​ေမြး​ဝမ္း​ေၾကာင္း​လုပ္ငန္း​ျဖစ္တဲ့​ လယ္ယာသီး​ႏွံ​ေတြ ​ေက်ာက္မီး​ေသြး​ျပာ​ေၾကာင့္​ ​ေလာင္က်ြမ္း​ပ်က္စီး​ဆံုး​ရွံဳး​ခဲ့​ရၿပီး​ လူမႈဒုကၡ​ေတြကိုပါ ရင္ဆိုင္ခဲ့​ရတယ္။ ျပည္သူက်န္း​မာ​ေရး​ပညာရွင္မ်ား​က အဲ့​ဒီ​ေက်း​ရြာ​ေတြမွာ​ေနထိုင္ၾကတဲ့​ လူဦး​ေရ ၈၀၀၀ ​ေက်ာ္ကို က်န္း​မာ​ေရး​ စစ္​ေဆး​ မႈ​ေတြလုပ္ခဲ့​ရၿပီး​ အဲ့​ဒီထဲက လူဦး​ေရ ၃,၅၀၀ ခန့္​ဟာ အသက္ရႉလမ္း​ေၾကာင္း​ဆိုင္ရာ ​ေရာဂါ​ေတြခံစား​ေနရၿပီး​ တခ်ိဳ့​ဆိုရင္ ​ေအာက္စီဂ်င္ဗူး​နဲ့​ အသက္ရွင္​ေနရတဲ့​အထိ ဆိုး​ဆိုး​ရြား​ရြား​ ခံစား​ခဲ့​ၾကရတယ္။

ဒီလိုခံစား​ ေနရ​ေပမယ့္​ အစိုး​ရဘက္က အ​ေရး​ယူ​ေဆာင္ရြက္မႈ​ေတြ ​ေႏွး​ေကြး​လြန္တဲ့​အတြက္ ​ေဒသခံ​ေတြဟာ ၎တို့​အခြင့္​အ​ေရး​ကို ကိုယ္တိုင္ကာကြယ္မွ ရ​ေတာ့​မယ္ဆိုတာ သိရွိလာၿပီး​ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္မွာ အစိုး​ရကို စတင္တရား​ဆြဲပါ​ေတာ့​တယ္။ ဒါ​ေပမယ့္​ အင္အား​နည္း​တဲ့​ျပည္သူ​ေတြဘက္က မ​ေရရာမႈ​ေတြနဲ့​ပဲ အဆံုး​သတ္ခဲ့​ရတယ္။

တခ်ိဳ့​ ​ေငြ​ေၾကး​တတ္နိုင္တဲ့​သူ​ေတြက ​ေဒသက​ေန စြန့္​ခြာခဲ့​ၾကပါတယ္။ မတတ္နိုင္တဲ့​ ဆင္း​ရဲတဲ့​ေဒသခံ​ေတြအတြက္ ​ေရြး​စရာလမ္း​မရွိဘဲ လူမႈဒုကၡ​ေတြကို ရင္ဆိုင္ခဲ့​ၾကရတယ္။ အစိုး​ရက​ေတာ့​ စက္ရံုကိုပိတ္ပစ္ဖို့​ မစဉ္း​စား​ခဲ့​ပါဘူး​၊​ ဒီစက္ရံုက ထြက္ရွိတဲ့​ လ်ွပ္စစ္ဓာတ္အား​က ထိုင္း​စီး​ပြား​ေရး​ကို ​ေက်ာ​ေထာက္​ေနာက္ခံျပု​ေနတဲ့​ တန္ဖိုး​က ႀကီး​မား​ေနပါတယ္။

အာရွဖြံ့​ ၿဖိုး​ေရး​ဘဏ္ကလည္း​ ၎တို့​ေခ်း​ေငြနဲ့​ တည္​ေဆာက္ခဲ့​တဲ့​ ဓာတ္အား​ေပး​စက္ရံုျဖစ္တဲ့​အတြက္ ၂၀၀၁ ခုႏွစ္မွာ မယ့္​ေမာ့​ ​ေက်ာက္မီး​ေသြး​ ဓာတ္အား​ေပး​စက္ရံု​ေၾကာင့္​ ျဖစ္ပြား​တဲ့​ သဘာဝဝန္း​က်င္နဲ့​ ျပည္သူက်န္း​မာ​ေရး​ဆိုင္ရာ သက္​ေရာက္မႈ​ေတြကို ​ေလ့​လာဖို့​ အ​ေမရိကန္​ေဒၚလာ ၅ သိန္း​ ​ေထာက္ပံ့​ခဲ့​ပါတယ္။ သို့​ေပမယ့္​ စီး​ပြား​ေရး​အရ​ေရာ၊​ က်န္း​မာ​ေရး​အရ​ေရာ နစ္နာဆံုး​ရွံဳး​ေနၾကတဲ့​ ​ေဒသခံျပည္သူ​ေတြက​ေတာ့​ ဘယ္မွာ နစ္နာ​ေၾကး​ေတာင္း​ရမွန္း​ မသိျဖစ္ခဲ့​ရတယ္။

အရပ္ဘက္လူမႈအဖြဲ့ ​အစည္း​မ်ား​ရဲ့​ ​ေဒသခံျပည္သူ​ေတြဘက္က ရပ္တည္လႈပ္ရွား​မႈ​ေတြ ၂၀၀၀ ခုႏွစ္​ေက်ာ္မွာ အရွိန္ျမွင့္​လာပါတယ္။ ၂၀၀၂ ခုႏွစ္မွာ Greenpeace သု​ေတသနဓာတ္ခြဲခန္း​ရဲ့​ မယ့္​ေမာ့​ေဒသက ​ေလထုကို စမ္း​သပ္​ေတြ႕​ရွိခ်က္အရ ဓာတ္အား​ေပး​စစ္ရံုက​ေန သက္ရွိလူသား​အပါအဝင္ သတၲဝါ​ေတြကို​ေသ​ေစနိုင္တဲ့​ န်ူရို​ေတာ့​က္စ္ဆင္မာက်ူရီ (Neurotoxin Mercury) တႏွစ္ကို ၃၉ တန္ ထုတ္လႊတ္​ေနၿပီး​ ​ေက်ာက္မီး​ေသြး​ျပာ တန္ခ်ိန္ ၄.၄ သန္း​ ထုတ္လႊတ္​ေနပါတယ္။

၂၀၀၃ ခုႏွစ္မွာ မယ့္​ေမာ့​ေဒသက ျပည္သူ​ေတြကိုယ္စား​ ​ေရွ့​တန္း​က​ေန ထိုင္း​အစိုး​ရကို အ​ေရး​ဆိုခဲ့​တဲ့​ လုပ္ငန္း​ခြင္ က်န္း​မာ​ေရး​ဆိုင္ရာ လူနာမ်ား​၏အခြင့္​အ​ေရး​ ကြန္ရက္အဖြဲ့​ (Occupational Health Patients Rights Network) အဖြဲ့​က ခ်င္း​မိုင္း​ အုပ္ခ်ုပ္​ေရး​ဆိုင္ရာတရား​ရံုး​မွာ မယ့္​ေမာ့​ဓာတ္အား​ေပး​စက္ရံုကို တရား​ဆြဲခဲ့​ပါတယ္။

၂၀၀၄ ခုႏွစ္မွာ လမ္ပန္း​ခရိုင္တရား​ရံုး​က မယ့္​ေမာ့​ေက်ာက္မီး​ေသြး​ ဓာတ္အား​ေပး​စက္ရံုက ထုတ္လႊတ္တဲ့​ ျပာ​ေတြ​ေၾကာင့္​ သီး​ႏွံ​ေတြပ်က္စီး​မႈအ​ေပၚ အ​ေမရိကန္​ေဒၚလာ ၁၄၀,၀၀၀ ​ေက်ာ္ကို ​ေလ်ာ္​ေၾကး​ေငြအျဖစ္ ​ေဒသခံ​ေက်း​ရြာ​ေတြကို​ေပး​ရန္ စီရင္ခ်က္ခ်ခဲ့​ပါတယ္။ ဒါဟာ မယ့္​ေမာ့​ေဒသခံ​ေတြအတြက္ ရွား​ပါး​တဲ့​ ​ေအာင္ျမင္မႈတခုျဖစ္ခဲ့​ပါတယ္။

၂၀၀၅ ခုႏွစ္မွာ ​ေက်ာက္မီး​ေသြး​ဆန့္​က်င္​ေရး​လႈပ္ရွာမႈ​ေတြ ထိုင္း​နိုင္ငံမွာ အရွိန္ျမွင့္​ခဲ့​ၿပီး​ People Against Coal Network of Thailand ကို စတင္ထူ​ေထာင္လာၾကပါတယ္။ ဘန္​ေကာက္အ​ေျခစိုက္ Greenpeace Southeast Asia အဖြဲ့​ဟာ ထိုင္း​နိုင္ငံရဲ့​ ​ေက်ာက္မီး​ေသြး​ဆန့္​က်င္​ေရး​ လႈပ္ရွား​မႈမွာ ထိပ္ဆံုး​က​ေန တတ္တတ္ၾကြၾကြပါဝင္ခဲ့​ပါတယ္။

သို့​ေပမယ့္​ ​ေက်ာက္မီး​ေသြး​ဆန့္​က်င္​ေရး​လႈပ္ရွား​မႈဟာ ထိုင္း​အစိုး​ရနဲ့​ စီး​ပြား​ေရး​လုပ္ငန္း​အသိုင္း​အဝန္း​က အ​ေရး​တႀကီး​လိုအပ္​ေနတဲ့​ ​ေဈး​အ​ေပါဆံုး​ ​ေလာင္စာစြမ္း​အင္သံုး​ လ်ွပ္စစ္ဓာတ္အား​ရရွိ​ေရး​ စီမံကိန္း​ေတြကို မဟန့္​တား​နိုင္ပါဘူး​။ ထိုင္း​နိုင္ငံက စက္မႈဇုန္ႀကီး​ေတြမွာ ​ေက်ာက္မီး​ေသြး​သံုး​ ဓာတ္အား​ေပး​စက္ရံု​ေတြနဲ့​ စက္မႈလုပ္ငန္း​ေတြ တိုး​တက္မ်ား​ျပား​လာ​ေနတာက သက္​ေသပါပဲ။

ဒါ​ေပမယ့္​ တ​ေန့​တျခား​ အား​ေကာင္း​လာတဲ့​ လူမႈအဖြဲ့​အစည္း​ေတြရဲ့​အင္း​အား​ကို ထိုင္း​အစိုး​ရက လ်စ္လ်ူရႈမထား​ပါဘူး​။ အဲ့​လိုပဲ ထိုင္း​စီး​ပြား​ေရး​အသိုင္း​အဝန္း​ကလည္း​ တ​ေန့​တျခား​ စိုး​ရိမ္မႈ​ေတြ ရွိလာ​ေနပါတယ္။ ထိုင္း​နိုင္ငံရဲ့​ သဘာဝဝန္း​က်င္နဲ့​ ျပည္သူက်န္း​မာ​ေရး​ဆိုင္ရာ ျပႆနာ​ေတြကို ထိန္း​ခ်ုပ္နိုင္မယ့္​ အ​ေကာင္း​ဆံုး​ေသာ​ေျဖရွင္း​ခ်က္က ျမန္မာနိုင္ငံပါပဲ။

မီဂၢါဝပ္ ၂၆၀၀ ​ေက်ာ္ထုတ္လုပ္တဲ့​ မယ့္​ေမာ့​ေက်ာက္မီး​ေသြး​ လ်ွပ္စစ္ဓာတ္အား​ေပး​စက္ရံု​ေၾကာင့္​ ​ေဒသခံထိုင္း​ျပည္သူ​ေတြ ဘယ္​ေရြ႕​ဘယ္မ်ွ ဒုကၡ​ေရာက္ခဲ့​တယ္ဆိုတာကို ​ေလ့​လာၾကည့္​ရင္ ထား​ဝယ္အထူး​စီး​ပြား​ေရး​ဇုန္မွာ မီဂၢါဝပ္ ၁၀,၀၀၀ ထုတ္လုပ္ဖို့​ ရည္မွန္း​ထား​တဲ့​ အီတာလ်ွံထိုင္း​ကုမၸဏီရဲ့​ ​ေက်ာက္မီး​ေသြး​စက္ရံုတခုမက တည္​ေဆာက္မယ့္​ စီမံကိန္း​ဟာ ​ေဒသခံ​ေတြအတြက္ ​ေကာင္း​က်ိဳး​နဲ့​ ဆိုး​က်ိဳး​ ဘယ္ဟာပိုမ်ား​သလဲဆိုတာ စဉ္း​စား​ၾကည့္​နိုင္ပါတယ္။